Histerektomija predstavlja hirurški postupak koji se sprovodi u cilju otklanjanja cele materice ili u cilju otklanjanja jednog dela materičnog tkiva. Različiti oblici oboljenja materice, mogu da dovedu do potrebe za vršenjem histerektomije. Ipak, ono što je neophodno znati, jeste da je histerektomija poslednji u nizu mogućih izbora kojima se pristupa u cilju lečenja takvih oboljenja.
Drugim rečima, kada nijedna druga metoda lečenja nije dovoljno efikasna da pacijentkinju dovede do izlečenja, tek tada se pristupa vršenju histerektomije.
Prisustvo mioma ili fibroma koji mogu biti izraženi na spoljašnjoj ili na unutrašnjoj regiji materičnog tkiva, prisustvo endometrioze materice, karcinom grlića materice, menoragija, kao i prolaps materice, samo su neki od oblika zdravstvenih problema koji mogu zahvatiti područje materice, odnosno materičnog tkiva i koji mogu zahtevati pristupanje vršenju histerektomije.
Sve informacije koje je potrebno da znate u vezi ove vrste hirurškog postupka, naći ćete u sadržaju teksta koji je pred vama.
Koji oblici oboljenja mogu da dovedu do potrebe za vršenjem histerektomije?
U uvodnom delu teksta, naveli smo samo neka od mogućih oboljenja koja mogu zahvatiti ženski reproduktivni sistem i koja ukoliko se iskomplikuju, tačnije ukoliko se ne otkriju i ne saniraju na vreme, mogu dovesti do potrebe za vršenjem histerektomije.
Svaku od navedenih, ali i svaku od vrsta oboljenja koje nismo naveli u uvodnom delu teksta, a koja takođe mogu dovesti do potrebe za vršenjem histerektomije, detaljnije ćemo vam opisati, kako bi vam bilo jasno kada se može razviti potreba za vršenjem histerektomije.
Naime, ovo su vrste oboljenja čije prisustvo može dovesti do obaveznog pristupanja histerektomiji:
– Prisustvo mioma ili fibroma na materici: Miomi ili fibromi na materici, predstavljaju jednu istu vrstu zdravstvenih promena i definišu se kao oblici benignih, tačnije dobroćudnih tumora koji mogu nastati i razviti se na spoljašnjoj ili na unutrašnjoj regiji materičnog tkiva. Nakon što nastanu na regiji materičnog tkiva, miomi ili fibromi imaju sklonost ka brzom i ujedno nekontrolisanom širenju i u zavisnosti od mere u kojoj su rašireni, mogu se svrstati u male ili u velike miome ili fibrome. Pritom, intenzitet simptoma na osnovu kojih se može prepoznati prisustvo mioma ili fibroma, razvija se srazmerno sa njihovim širenjem. Konkretno, što su miomi ili fibromi veći i što širu regiju materičnog tkiva zahvataju, to su i simptomi koji ukazuju na njihovo prisustvo intenzivnije izraženi. Mali miomi ili fibromi, često nisu praćeni jasno prepoznatljivim simptomima, dok veći miomi ili fibromi uzrokuju produžena i obilna menstrualna krvarenja, kao i nastanak bolova u stomaku i to uglavnom u regiji materice.
– Endometrioza materice: Endometrioza materice, predstavlja oblik zdravstvene promene u okviru koje materično tkivo nekontrolisano i abnormalno raste i počinje da se širi u unutrašnjosti stomaka. Ukoliko se endometrioza ne prepozna i ne sanira na vreme, ona može postati uzrok neplodnosti. Jedan od prvih i osnovnih simptoma koji otkrivaju prisustvo endometrioze materice, jeste bol u stomaku koji je izražen u regiji materice.
– Karcinom grlića materice: Karcinom grlića materice, definiše se kao prisustvo malignih promena na površini grlića materice i predstavlja jedan od najčešćih oblika kancerogenih oboljenja koja zahvataju organe reproduktivnog sistema. Ukoliko se ovaj zdravstveni problem ne prepozna i ne sanira na vreme, može da dovede do potrebe za vršenjem histerektomije.
– Menoragija: Menoragija se definiše kao stanje u prisustvu kojeg se javlja obilno krvarenje iz materice, koje pritom, najčešće počinje u toku menstrualnog ciklusa i nastavlja se i van trenutka, tačnije dana u kojem se menstrualni ciklus završava. Na nastanak menoragije, mogu uticati hormonalne promene u organizmu, ali i prisustvo izraslina na površini materičnog tkiva. Ono što je pritom veoma važno naglasiti, jeste da se menoragija koja je nastala usled delovanja hormonalnih promenama, u gotovo 100% slučajeva sanira primenom hormonske terapije i to najčešće primenom “Orgametril” tableta koje se konzumiraju isključivo u skladu sa preporukom ginekologa i to u ograničenom vremenskom periodu. Sa druge strane, ukoliko je reč o menoragiji koja je nastala usled prisustva izraslina na površini materičnog tkiva, u tom slučaju, može se razviti potreba za vršenjem histerektomije.
– Prolaps materice: Prolaps materice, predstavlja stanje u okviru kojeg je prisutna značajna spuštenost materice. Jedan od prvih simptoma koji ukazuju na prolaps materice, jeste nastupanje osećaja pritiska i nelagodnosti unutar vaginalnog kanala.
– Adenomioza: Adenomioza, definiše se kao stanje u prisustvu kojeg se javljaju kontrakcije (grčenja) materice koje su uglavnom praćene pojavom vaginalnog krvarenja. Kod žena kod kojih je prisutna adenomioza, može doći i do uvećanja materice i to u manjoj ili u većoj meri.
– Hiperplazija: Hiperplazija se definiše kao stanje u prisustvu kojeg nastaje abnormalan rast unutrašnje strane materičnog tkiva. Neposredno nakon nastanka i u početnoj fazi razvoja, hiperplazija se tretira kao benigna pojava. Međutim, ukoliko se ne prepozna i ne sanira na vreme, hierplazija veoma često dovodi do nastanka malignih promena u unutrašnjosti materice i u tom slučaju, može da razvije potrebu za vršenjem histerektomije.
Kada je neophodno izvršiti histerektomiju?
Onda kada se bilo koja od gore navedenih i opisanih vrsta oboljenja dijagnostikuje, cilj svakog lekara jeste da njenom saniranju, tačnije lečenju pristupi tako što će izbeći vršenje histerektomije. Srazmerno tome, svaki lekar, pokušaće da pacijentkinju koju leči, najpre podvrgne terapiji medikamentima ili nekoj drugoj neoperativnoj metodi lečenja.
Međutim, ukoliko se pokaže da su takve metode lečenja nedovoljno efikasne i da samim tim ne mogu da dovedu do izlečenja pacijentkinje, tada je kao poslednjem u nizu mogućih izbora, pacijentkinju neophodno podvrgnuti vršenju histerektomije.
Histerektomija – operacija
Operacija, dnosno hirurški postupak kakav je histerektomija, može se izvesti na tri različita načina i to abdominalno, vaginalno i laparaskopski.
– Abdominalno vršenje histerektomije:
Vršenju abdominalne histerektomije, pristupa se tako što se na površini stomaka i to u takozvanom bikini području, hirurškim skalpelom najpre otvori jedan precizni vertikalni rez. Kroz taj rez, lekar postiže direktan pristup čitavoj materici i nesmetano može da obavi njeno celokupno odstranjivanje ili odstranjivanje jednog dela materičnog tkiva, u zavisnosti od okolnosti koje su dovele do potrebe za vršenjem histerektomije.
– Vaginalno vršenje histerektomije:
Vršenju vaginalne histerektomije, pristupa se tako što se hirurškim skalpelom najpre otvori rez na gornjem području vagine. Otvaranjem takvog reza, formira se pristup materici i kroz takav rez, tačnije otvor na gornjem području vagine, lekar može da pristupi odstranjivanju materice ili odstranjivanju jednog dela materičnog tkiva. U ogromnoj većini slučajeva, vaginalna histerektomija, vrši se onda kada pacijentkinja ima malu matericu ili onda kada je potrebno odstraniti grlić materice.
– Laparaskopsko vršenje histerektomije:
Vršenju laparaskopske histerektomije, pristupa se tako što se hirurškim skalpelom otvore četiri izrazito uska reza od kojih je prvi na području osnove pupka, drugi na području iznad levog kuka, treći na području iznad desnog kuka i četvrti na području gornjeg dela vagine. Nakon otvaranja ovakvih rezova, lekar uzima laparaskopske instrumente i koristeći ih pristupa odstranjivanju materice ili odstranjivanju jednog dela materičnog tkiva. U toku vršenja laparaskopske histerektomije, paralelno sa vršenjem ovog hirurškog postupka, vrši se i posmatranje materice, kao i posmatranje svih drugih reproduktivnih organa kao što su jajnici i jajovodi i to uz pomoć specijalne medicinske kamere koja je priključena na specijalni medicinski teleskop.
Svaki od opisanih oblika histerektomije, najčešće traje između sat vremena i dva sata u zavisnosti od zdravstvenog stanja pacijentkinje, tačnije u zavisnosti od vrste i stepena razvijenosti oboljenja koje je potrebno sanirati.
Histerektomija – oporavak
Period oporavka kroz koji mora da prođe doslovno svaka pacijentkinja koja je bila podvrgnuta vršenju bilo koje vrste histerektomije, podeljen je na tri faze.
Prva faza oporavka, podrazumeva period od prvih 24 sata nakon vršenja histerektomije. U tom periodu, pacijentkinja ne sme da ustaje iz bolničkog kreveta i mora isključivo da leži, ne naprezajući se i ne čineći nikakve pokrete koji bi mogli da izazovu naprezanje.
Druga faza oporavka, podrazumeva period koji traje između 9 i 12 dana i koji se nadovezuje direktno na prvu fazu oporavka. U drugoj fazi oporavka, pacijentkinja i dalje mora da bude u bolničkim uslovima, mora što više da leži u bolničkom krevetu i jedini razlog zbog kojeg sme da ustaje, jeste odlazak do toaleta. Sve ostale aktivnosti, kao što su konzumiranje hrane i konzumiranje vode, pacijentkinja mora da obavlja u bolničkom krevetu.
Treća faza oporavka, podrazumeva period koji sledi nakon što pacijentkinja izađe iz bolnice. Konkretnije nakon što nakon 10 do 13 dana provedenih u bolnici izađe iz bolnice, pacijentkinja oporavak treba da nastavi u kućnim uslovima. U kućnim uslovima, oporavak pacijentkinje treba da traje još ukupno 3 meseca, a u okviru ta tri meseca, pacijentkinja veoma postepeno sme da se vraća normalnim životnim aktivnostima.
Po izlasku iz bolnice, prvih 8 do 10 nedelja od operacije, pacijentkinja ne sme da bude fizički aktivna, što znači da ne sme da obavlja kućne poslove, mora što duže da leži, ne sme dugo da hoda, ne sme da podiže ništa što je teško, ne sme da odlazi na posao, ne sme da se upušta u seksualne odnose, ne sme da pravi nagle pokrete niti trzaje tela i ne sme čak ni da se kupa kako voda iz kade ne bi prodrla u njen vaginalni kanal i dospela do podučja koje je operisano.
Tek nakon što prođe ukupno 8 do 10 nedelja od dana kada je pacijentkinja operisana, ona polako i vrlo postepeno može početi da se vraća životnim aktivnostima, a tek nakon 3 meseca od dana operacije, pacijentkinja može početi da živi i da bude aktivna kao pre operacije.
Histerektomija – iskustva
Bez obzira kojoj vrsti histerektomije da su bile podvrgnute, žene koje su lično prošle kroz ovaj oblik hirurškog postupka, slažu se oko jedne činjenice, a to je da se nakon što prođe period oporavka od histerektomije doslovno sve što se odnosi na fizičko i na psihičko stanje organizma vraća u normalu.
Naime, nakon što se oporave od histerektomije, žene imaju isti kvalitet života, kao što su imale i pre vršenja histerektomije. Ne dolazi do nastanka i do razvoja promena u izgledu žene, niti dolazi do nastanka i do razvoja promena u ponašanju žene. Čak i seksualna želja i seksualna funkcija ostaju u potpunosti iste. Jedino što se može dogoditi, jeste da se javi povremena ili trajna suvoća vaginalne sluznice, ali u tom slučaju, rešenje problema se može pronaći u upotrebi lubrikanta.
Histerektomija – posledice
Glavna i ujedno najveća posledica koja nastaje nakon vršenja histerektomije, jeste gubitak reproduktivne funkcije, odnosno gubitak sposobnosti začeća i rađanja. Ipak, s obzirom da se potreba za vršenjem histerektomije razvija najčešće kod žena u periodu menopauze i s obzirom da se samim tim vršenju histerektomije najčešće i podvrgavaju žene u menopauzi, navedenu posledicu, moguće je zanemariti jer su žene u tom periodu uglavnom već ostvarene kao majke, tako da im očuvanje reproduktivne funkcije nije od velikog značaja.
Osim pomenute, kao posledica histerektomije, javlja se i gubitak menstrualnog ciklusa i to isključivo onda kada je odstranjena cela materica ili njen veći, vitalni deo.
Ukoliko se histerektomija obavlja kod mlađih žena (mada je to znatno ređi slučaj), cilj lekara treba da bude prevashodno izbegavanje odstranjivanja cele materice i očuvanje njenog vitalnog dela koji je odgovoran za obavljanje zdrave reproduktivne funkcije, tačnije za sposobnost začeća i za sposobnost rađanja.
Posledice koje se takođe javljaju nakon vršenja histerektomije, prolaznog su karaktera i vezane su za period oporavka od ove vrste hirurškog postupka. Konkretnije, u periodu oporavka od histerektomije, žena može osećati bol u stomaku, može primetiti pojavu iscedka ili pojavu krvarenja iz vaginalnog kanala, može imati manjih poteškoća pri mokrenju i može imati osećaj da joj se creva pomeraju unutar stomaka. Upravo opisane posledice, spontano se gube nakon dve do najviše tri nedelje od dana kada je izvršena histerektomija. Kako takve posledice ne bi trajale duže i kako ne bi dovele do nepotrebnih zdravstvenih komplikacija, potrebno je da pacijentkinja u periodu oporavka od histerektomije bude strogo posvećena mirovanju i da se suzdržava od doslovno svih vrsta fizičkih aktivnosti.
Ono što je pritom važno naglasiti, jeste da se kod velikog procenta žena, nakon histerektomije mogu javiti i posledice psihološke prirode. Naime, veliki broj žena, nakon što se podvrgnu histerektomiji, počinju da osećaju strah od gubitka ženstvenosti.
Međutim, takve posledice, nestaju čim žena prođe kroz period oporavka od histerektomije, čim se vrati normalnim životnim aktivnostima i čim shvati da je njena ženstvenost izražena u istoj meri, kao što je bila i pre vršenja histerektomije.
Histerektomija – cena
Na cenu histerektomije, ne utiče način na koji se ona izvodi. Naime, svaka vrsta histerektomije (abdominalna, vaginalna i laparaskopska histerektomija) u većini zdravstvenih ustanova košta 150.000 dinara.