Definicija bola kao simptoma
Osećaj bola se definiše kao subjektivna manifestacija koju opisuje sam pacijent, a koja nastaje kao posledica delovanja nekog nadražaja na periferne proprioceptivne receptore i prenošenja informacije prema centralnim strukturama u mozgu.
Dakle, kao klinički simptom, sam osećaj bola nije moguće klinički dokazati, odnosno mora da se veruje samoj osobi koja bol oseća.
Sa druge strane, ukoliko se bol dovoljno precizno opiše prema svojoj lokalizaciji (a koja podrazumeva i opis mesta odnosno tačke najjačeg bola ili takozvani punctum maximum); načinu početka (akutni, nagli, postepen); dužini trajanja; intenzitetu (jačini) i kvalitetu (pulsirajući, konstantan bol), on može biti od velike dijagnostičke pomoći pre svega u utvrđivanju uzroka nekog oboljenja ili patološkog stanja, a shodno tome može pomoći i u lečenju tj pravovremenom započinjanju adekvatne terapije.
Bol ispod desnog rebarnog luka i sa desne strane abdomena
Kada se pomene simptom poznatiji kao bol ispod desnog rebarnog luka, obično se pomisli na neko oboljenje organa koji su u ovoj regiji anatomski lokalizovani (jetra, žučna kesa, delovi tankog i debelog creva), što je u najvećoj meri tačna hipoteza.
Međutim, sa druge strane je vrlo bitno naglasiti, da pored pomenutih organa, bol u ovoj regiji može da potiče i od nekih patoloških procesa i poremećaja koji zahvataju udaljene strukture i organe (na primer traume, povrede, bolesti organa grudnog koša), ili pak da bude posledica nekih normalnih odnosno fizioloških stanja (bol pri povećanom fizičkom naporu, u trudnoći).
Prema predominantnom etiološkom faktoru, odnosno prema uzroku postoji osnovna podela bola ove lokalizacije na dva osnovna tipa – fiziološki bol ispod desnog rebarnog luka, kao i patološki bol ispod desnog rebarnog luka i sa desne strane stomaka.
1. Fiziološki uzroci bola ispod desnog rebarnog luka i sa desne srane stomaka
– jedan od najčešćih normalnih razloga za pojavu osećaja pritiska, nelagodnosti i bola ispod desnog rebarnog luka, jeste trudnoća odnosno “drugo stanje”.
Kao posledica normalnog rasta ploda u materici, bol ispod desnog rebarnog luka u trudnoći, obično nastaje u drugoj polovini trudnoće (kada plod postane dovoljno veliki), a kao rezultat pritiska na okolne organe male karlice i abdomena.
Međutim, ukoliko bol ispod desnog rebarnog luka poprimi veću učestalost i intenzitet; promeni se po karakteru i kvalitetu; ili se pak javi na samom početku trudnoće (tj u prvom i početkom drugog trimestra), potrebno je što hitnije se obratiti svom izabranom ginekologu – jer u nekim situacijama ovakav bol može da ukaže na pogrešnu implantaciju oplođene jajne ćelije (odnosno nastanak vanmaterične trudnoće), kao i na eventualne rane malformacije u razvoju embriona i/ili fetusa.
– bol prilikom ovulacije kod žena, predstavlja još jedan od fizioloških oblika bola, a koji se po pravilu lokalizuje sa desne strane male karlice i abdomena, ali često može da “zrači” odnosno da se proširi sve do nivoa ispod desnog rebarnog luka. Međutim, i u ovom slučaju važi pravilo da, ukoliko dođe do promene u karakteru i jačini bola u odnosu na njegove uobičajene osobine, treba potražiti pomoć ginekologa jer je moguće da se radi o nekom patološkom procesu (upala jajnika, infekcije, endometrioza).
– bolovi u predelu desnog rebarnog luka su veoma česta pojava pri trčanju, i generalno gledano smatraju se fiziološkom pojavom. Naime, postoji više objašnjenja za nastanak ovih bolova, ali se tačan uzrok i dalje pouzdano ne zna.
Međutim, smatra se da je pojava bolova prilikom trčanja najpre u vezi sa nepravilnim disanjem (po pravilu početnici dišu plitko i površno, i time ne unose dovoljnu količinu kiseonika u svoj organizam), kao i sa pojačanim radom srca kao pumpe, a kojoj je takođe potrebno više kiseonika u ovom aktu “fizičkog naprezanja”.
Navedeni nedostatak kiseonika, u oba slučaja se ispoljava pojavom bolova, zbog nedovoljne snabdevenosti perifernih tkiva i mišića krvlju i kiseonikom, i posledičnim oslobađanjem mlečne kiseline u anaerobnim uslovima tj uslovima bez kiseonika, a koji je neophodan za metaboličke potrebe tkiva (mlečna kiselina odnosno laktat, je odgovorna i za pojavu bolova kod takozvane “upale mišića”).
Pored navedenih uzroka, pojava naglih bolova “sa desne strane” prilikom trčanja, povezuje se i sa izostankom prethodnog zagrevanja (i iskusnim trkačima, a naročito početnicima, neophodne su prethodne vežbe istezanja, i započinjanje treninga laganim tempom sa postepenim pojačanjem brzine trčanja); sa nedovoljnim unosom tečnosti pre i u toku trčanja (što za posledicu ima pojavu dehidriranosti organizma, i nakupljanje toksičnih materija, a koje se razgrađuju u jetri i čime se takođe može objasniti pojava pomenutih bolova); sa prekomernim unosom visokokalorične hrane pre trčanja (a što može da dovede do nastanka GERD-a, odnosno gastro-ezofagealnog refluksa, koji je praćen takozvanim “projektilnim povraćanjem” i bolovima u epigastrijumu i ispod desnog rebarnog luka).
2. Patološki poremećaji i oboljenja koja uzrokuju pojavu bola ispod desnog rebarnog luka
Kako je u ranijem tekstu već i napomenuto, bolovi u predelu ispod rebarnog luka i “sa desne strane”, mogu da potiču od organa samog abdomena, al i od organa iz susednih regija – iz grudnog koša i male karlice, a koji su zahvaćeni nekim oboljenjem ili patološkim stanjem.
Pored oboljenja solidnih organa navedenih regija, uzrok bola ispod desnog rebarnog luka mogu da budu i različiti patološki procesi, a koji zahvataju trbušnu i plućnu maramicu i srčanu “kesu” (peritoneum, pleuru i perikard); mišiće, tetive i ligamente (najčešće zbog istezanja); kao i koštane i hrskavičave strukture koje mogu da budu izložene traumama i čestim zadesnim povredama.
Bol ispod desnog rebarnog luka porekla oboljenja i/ili ivećanja jetre
Jetra kao organ koji se anatomski nalazi neposredno ispod desnog rebarnog luka, sama po sebi nije bolna, ali je zato njen fibrozni omotač poznatiji kao Glisonova kapsula, veoma osetljiv na rastezanje (kod uvećanja jetre), kao i na iritaciju i inflamaciju. Upravo iz tog razloga, bolovi od strane jetre, su praktično posledica nadražaja Glisonove čahure nekim od patoloških procesa koji zahvata jetrin parenhim.
Jetra može da bude bolna ili spontano (vrlo retko) ili na palpaciju (a pre svega na duboku palpaciju abdomena, koja predstavlja jednu od važnih dijagnostičkih procedura prilikom fizikalnog pregleda abdominalnih organa uopšte), a oboljenja koja najčešće dovode do pojave bolova su ona koja istovremeno dovode i do uvećanja jetre, i time posledično rastežu pomenutu fibroznu opnu (što se pre svega dešava – u početnim stadijumima ciroze jetre; kod zapaljenskih procesa infektivne ili neinfektivne etiologije, kakvi su virusni, toksični i medikamentni hepatitisi; u vaskulnim poremećajima kada dođe do venskog zastoja tj venske kongestije).
Kada je jetra “lažno uvećana”, a što je slučaj kod svih onih patoloških stanja kod kojih je desna hemidijafragma spuštena (bolesti pluća, kakva je hronična opstruktivna bolest), palpiranjem jetre
ona pri disanju potisnuta dijafragmom udara u prste lekara i to izaziva bol (a naročito često kod infektivnih ili neinfektivnih oboljenja jetre).
Poseban klinički entitet, ali i veoma ozbiljno oboljenje jetre je hepatocelularni karcinom – a koji predstavlja maligni tumor ovog organa, i koji je praćen veoma jakim i nepodnošljivim bolovima u regionu ispod desnog rebarnog luka, dok je sama jetra izmenjena u morfološkom smislu (čvrste je konzistencije; nepravilnih ivica; čvornovatog izgleda i uvećanih dimenzija).
Ono što je jako bitno naglasiti da kod karcinoma jetre, bolovi mogu da budu potpuno odsutni, što u značajnoj meri otežava sumnju na ovu bolest, otežava pravovremeno postavljanje tačne dijagnoze bolesti i započinjanje odgovarajućeg lečenja.
Bol u predelu desnog rebarnog luka kod oboljenja žučne kese
Najznačajnija oboljenja žučne kese, a kod kojih se mogu javiti veoma izraženi bolovi u desnom gornjem kvadrantu abdomena, jesu zapaljenje žučne kesice (akutni holecistitis) i opstrukcija i rasteznje žučne kesice kamenom i/ili kamenjem (holelitijaza).
Prilikom pregleda abdomena, u normalnim uslovima žučna kesica se ne može napipati, odnosno ne palpira se osim ukoliko nije uvećanih dimenzija.
Kod osoba koje su izrazito mršave, uvećana žučna kesica može čak i da se vidi, i to neposredno ispod desnog rebarnog luka, kao jedna formacija koja ima “kruškast” oblik.
Kod akutnog holecistitisa (koji kako je napomenuto, predstavlja akutno zapaljenje žučne kese), ovaj organ je veoma bolan i smatra se da najjači bolovi nastaju upravo u regionu neposredno ispod desnog rebarnog luka. Za pomenuti akutni holecistitis, karakterističan je takozvani Marfijev znak (Murphy-ev znak), a koji predstavlja veoma jaku bolnu osetljivost i defans (odbrambeni refleksni mehanizam) na palpaciju Marfijeve tačke (koja je lokalizovana na mestu na kome spoljašnja ivica pravog trbušnog mišića (m. rectus abdominis), preseca medioklavikularnu liniju.
Veoma važna činjenica je da se Marfijeva tačka palpira u aktu dubokog disanja, pa je i bol kod akutnog holecistitisa, jedan od tipova bola koji se javlja pri udahu.
Naime, prilikom ispitivanja žučne kese, a koja je kod akutnog zapaljenja obično uvećana, oba palca ispitivača, se postavljaju na pomenutu Marfijevu tačku, a zatim se pacijent zamoli da duboko udahne; prilikom dubokog inspirijuma, dolazi do pomeranja žučne kese na dole, pa ona udara u prste lekara koji vrši njenu palpaciju, što izaziva veoma intenzivan i oštar bol (kao “ubod nožem”).
Poseban tip bola kod pomenutih oboljenja žučne kese (kao i ekstrahepatičnih žučnih puteva), su takozvani bolovi u vidu grčeva, a koji su poznatiji kao bilijarne kolike. Kod ovakvog tipa bolova, pacijenti su izrazito uznemireni, često menjaju položaj, trpe nepodnošljive bolove praćene hladnim preznojavenjem; nije retka ni pojava groznice i povišene temperature koja je praćena jezom i drhtavicom.
Bilijarne kolike nastaju obično kod onih osoba koje imaju akutno ili hronično zapaljenje žučne kese, ili pak prisustvo žučnih kamenaca, a ne pridržavaju se propisanog režima ishrane u takvim stanjima, već naprotiv u obilnim količinama konzumiraju masnu,začinjenu, prženu i hranu bogatu kalorijama.
Kako je funkcija žučne kese izmenjena patološkim procesom, ona nije u stanju da vrši normalnu emulgaciju masti, pa se u periodu od 3-5 sati posle obroka, razvijaju mučnina, povraćanje, i pomenuti grčeviti bolovi. Bolovi tipično počinju u regiji neposredno ispod ksifoidnog nastavka grudne kosti, a zatim se šire u predeo ispod desnog rebarnog luka (i mogu se takođe širiti i u predeo desne lopatice i u predeo leđa); intenzitet bola je najjači oko 10 minuta od njegovog početka, a zatim se bol spontano smanjuje i na kraju i potpuno gubi tj prestaje.
Sa druge strane, bolove u vidu bilijarnih kolika, može da izazove i pokretanje kamena ili njegovih delova iz žučne kese u ekstrahepatične žučne vodove, i do posledičnog zapušenja bilo lumena ili pak otvora diktus holedohusa, sa pojavom žutice i najčešće neophodnom i neodložnom hirurškom intervencijom.
Kod hroničnog zapaljenja žučne kese, bolovi po tipu mogu da budu i kontinuirani, odnosno stalni, ili da se javljaju povremeno i da se povremeno gube.
Najteže stanje kod zapaljenja žučne kese, je pojava takozvanog empijema, odnosno gnojnog zapaljenja ovog organa, a koje je praćeno veoma jakim bolovima, teškim opštim simptomima, rizikom od perforacije žućne kese i teškim komplikacijama, u smislu zahvatanja okolnih organa i potencijalnog nastanka sepse.
Akutno zapaljenje slepog creva kao uzrok bola sa desne strane abdomena
Akutni appendicitis (akutno zapaljenje slepog creva odnosno crvuljka), je veoma često oboljenje, i jedan od najčešćih uzroka hirurškog stanja koje je poznatije pod nazivom akutni abdomen.
Kod sumnje na akutno zapaljenje slepog creva, a koje je praćeno veoma izraženim bolovima u donjem desnom kvadrantu abdomena (mada nekada može da bude potpuno asimptomatsko, ili da ima atipičnu kliničku sliku koju prate muka, povraćanje, prolivi, konstipacija), najpre je potrebno utvrditi mesto najjačeg bola (punctum maximum), a zatim pitati pacijenta da se nakašlje ili da duboko udahne, jer se pri ovim manevrima bol obično pojačava u intenzitetu.
Prilikom akta palpacije, najjači bolovi se javljaju u takozvanoj Mc-Burney-evoj tački, a koja se nalazi na sredini linije koja spaja pupak sa prominencijom desne ilijačne kosti.
– pored pomenute tačke, od koristi u dijagnostici akutnog apendicitisa (a koji može da bude vrlo ozbiljan problem, zbog nastanka gnojnog procesa, perforacije creva i razvoja teškog difuznog peritonitisa i/ili septičnog šoka), mogu da budu:
– test “naknadne osetljivosti” – tako što se bolno mesto pritisne, čime se bol ili značajno ublažava ili potpuno nestaje; naknadni bol se javlja tek kada se ruka ispitivača sa njega naglo ukloni, i jako je velikog intenziteta;
– Rovsingov znak – koji podrazumeva palpiranje donjeg levog kvadranta – kada se prsti ispitivača podignu, a javi se bol sa desne strane, to znači da je pomenuti test pozitivan id a postoji akutno zapaljenje slepog creva;
– “Znak psoasa” – predstavlja manifestaciju koja nastaje kao posledica iritacije m. psoas major-a, zapaljenskim procesom koji pogađa slepo crevo. Ovaj test se izvodi tako što pacijent podiže svoju desnu nogu protiv otpora ruke lekara (koja je postavljena u nivou iznad desnog kolena); ukoliko je test pozitivan odnosno ukoliko je prisutan akutni appendicitis, javiće se jaki bolovi u predelu donjeg desnog kvadranta abdomena;
– “Znak opturatora” – podrazumeva manevar unutrašnje rotacije i fleksije desne noge u predelu zgloba kuka; ukoliko dođe do pojave bola u predelu desnog hipogastričnog predela, pomenuti znak je pozitivan i akutni appendicitis je prisutan;
– proba kožne preosetljivosti – kada se kod pacijenata sa akutnim apendicitisom, koža u predelu donjeg desnog kvadranta lako “nabora”, javljaju se veoma jaki bolovi
Akutni salpingitis, kao uzrok bola u predelu desne strane abdomena
Prema definiciji, akutni salpingitis predstavlja akutno zapaljenje jajovoda kod žena, mada je proces najčešće udružen i sa akutnim zapaljenjem jajnika pa se naziva i akutni adnexitis.
Kada je u pitanju bol koji se javlja kod akutnog salpingitisa, njegova najčešća lokalizacija i najveći intenzitet, je u predelu koji se nalazi odmah iznad ingvinalnih ligamenata. Međutim, ovaj bol ima tipično širenje u predeo donjeg desnog kvadranta i u region ispod desnog rebarnog luka, pa može da predstavlja veoma ozbiljan diferencijalno dijagnostički problem. Pored opisanih manifestacija, kod akutnog salpingitisa, prilikom akta palpacije javlja se i veoma izražen defans (odbrambeni mehanizam) trbušnih mišića.
U dijagnostici i u diferencijalnoj dijagnozi bolova kod akutnog zapaljenja jajovoda, najvažnije je ginekološko ispitivanje i redovne kontrole svih organa male karlice.
Lokalno zapaljenje trbušne maramice kao uzrok bola sa desne strane abdomena
Lokalni (i difuzni) peritonitis, karakteriše pojava jakih abdominalnih bolova, bilo spontano bilo prilikom akta palpacije, a oni ukazuju na neki od mnogobrojnih uzroka iritacije trbušne maramice (perforacija šupljih organa abdomena koji su zahvaćeni gnojnim zapaljenjem, ili su pak pogođeni nekim drugim patološkim procesom).
Najčešće do iritacije peritoneuma dolazi kod nekog od sledećih stanja – kod akutnog apendicitisa; kod perforacije ulkusa; kod akutnog holecistitisa ili kod oboljenja nekog dela tankog ili debelog creva.
Ako postoji bol prilikom kašlja, dubokog udaha ili pak na perkusiju abdomena, takav nalaz takođe ide prilog zapaljenju trbušne maramice; upravo kada se pacijent nakašlje, tada se može i utvrditi mesto najjačeg bola kod lokalnog peritonitisa.
Pored ovih manevara, potrebno je pri sumnji na zapaljenje trbušne maramice uraditi i – „test naknadne osetljivosti“ (koji kako je već objašnjeno, predstavlja pojavu još jačeg bola nakon popuštanja pritiska ruke ispitivača).
Pošto se u slučajevima i lokalnog i difuznog zapaljenja trbušne maramice, radi o takozvanom visceralnom bolu, on je po intenzitetu mnogo jači od bola koji se javlja prilikom patoloških poremećaja na solidnim organima.
Obe navedene forme peritonitisa, izazivaju izrazitu rigidnost trbušnih mišića, sa tom razlikom da je ona kod lokalnog peritonitisa ograničena na jednu određenu mišićnu grupu, dok je kod dfuznog peritonitisa prisutan rigiditet odnosno defans svih abdominalnih mišića (naročito izražen prilikom palpacije, jer se na taj način abdomen „brani“ od izazivanja osećaja bolova).
Zato se kod peritonitisa vrlo često žargonski kaže da je „trbuh tvrd kao daska“, odnosno u stručnim krugovima, ovakav fenomen se naziva mišićni defans (defence musculaire).
Kod sumnje na postojanje zapaljenja trbušne maramice, uvek je pre fizikalnog pregleda, potrebno pitati pacijenta da li je u mogućnosti da pokaže tačnu lokalizaciju bola, i u toj situaciji pregled obavezno treba započeti sa strane koja je suprotna od bolne regije.
Akutni pankreatitis kao uzrok bolova sa desne strane stomaka
U grupu najtežih oboljenja, kako sa terapijskog tako i sa dijagnostičkog aspekta, kod ljudi spadaju oboljenja pankeasa a pre svega njegovog egzokrinog dela, gde se posebno ističu akutni i hronični pankreatitis i karcinom pankreasa.
Bolovi kod akutnog pankreatitisa obično počinju 3-4 h nakon konzumacije obilnih i masnih jela ili uzimanja alkohola, i primarno su lokalizovani u epigastričnom predelu; pomenuti bolovi imaju konstantan karakter, odnosno dugo traju bez popuštanja u intenzitetu (nemaju karakter bola po tipu kolika, a koje odlikuje pojava bolova u napadima sa periodima značajnog olakšanja).
Ono što je jedna od važnih odlika pankreasnog bola kod njegove akutne inflamacije, jeste tendencija širenja prema desnom (često i levom) rebarnom luku i prema leđima. Pacijenti sa ovakvim tipom bola, veoma se lako mogu prepoznati već „na prvi pogled“, jer su izrazito mirni, izbegavaju bilo kakav pokret, obliveni su hladnim znojem, preplašeni i bledi; veoma često, bol kod akutnog pankreatitisa je toliko intenzivan, da može da izazove nagli gubitak svesti i nastanak šoknog stanja.
Infarkt dijafragmalnog zida miokarda kao uzrok bola ispod desnog rebarnog luka
Bitno je napomenuti, da anginozni bolovi i bolovi kod infarkta miokarda, nikada nemaju primarnu lokalizaciju u predelu ispod desnog rebarnog luka; naprotiv, mesto najjačeg bola u ovim stanjima je najčešće retrosternalne lokalizacije, a ostale lokalizacije predstavljaju samo dodatne pravce u kojima se bol može širiti, i na taj način značajno otežati pravilno postavljanje dijagnoze, a bez upotrebe dopunskih dijagnostičkih procedura.
Ipak, kada je u pitanju infarkt dijafragmalnog zida miokarda, vrlo čest pravac širenja bola je predeo ispod desne hemidijafragme odnosno ispod desnog rebarnog luka. Diferencijalno dijagnostičke greške su u ovakvoj situaciji i te kako verovatne, a najčešće se ovo patološko stanje može pomešati sa bolom ispod desnog rebarnog luka kod akutnog pankreatitisa – iz tog razloga je neophodno što pre uraditi dodatne laboratorijske analize i EKG snimak srčene električne aktivnosti.
Pleuritis kao uzrok bola sa desne strane abdomena
Zapaljenje pleure, odnosno plućne maramice, može da bude akutno i hronično, a pojava abdominalnih bolova u nivou ispod desne hemidijafragme, dosta je češća kod akutnog pleuritisa.
Diferencijalno dijagnostički problem kod pleuritisa, mogu da predstavljaju akutni apendicitis, kao i akutni holecistitis, ali kod akutnog pleuritisa uvek postoje manifestacije osnovnog plućnog i/ili oboljenja na pleuri; takođe je važno naglasiti da se kod abdominalne lokalizacije pleuritisa, nikada ne javlja naknadna osetljivost i defans trbušnih mišića (koji postoji ako je u pitanju peritonitis tj zapaljenje trbušne maramice).
Ulkus duodenuma i pilorusa kao uzrok bola ispod desnog rebarnog luka
Jedna od najznačajnijih odlika ulkusnih bolova, jeste njihova ritmičnost u toku 24 h, kao i periodičnost javljanja u odnosu na odgovarajuće doba godine.
Bolovi kod ulkusa želuca, najčešće se javljaju posle jela, odnosno neposredno nakon obroka, a njihova lokalizacija je pre svega u predelu epigastrijuma i ulevo od središnje abdominalne linije; strah od unošenja hrane koja izaziva pojavu jakih bolova je uzrok čestog mršavljenja osoba sa želudačnim ulkusom, iako 2-3 h nakon jela bolovi po pravilu prestaju.
Sa druge strane, kod duodenalnog ulkusa, u pitanju je obrnuta situacija – bolovi nastaju najčešće na prazan stomak, a prestaju nakon uzimanja hrane; veoma je česta pojava bolova rano ujutru ili pak u toku noći, kada je uneta hrana svarena i kada je duodenum prazan. Bol kod duodenak+lnog ulkusa je veoma često lokalizovan kako u predelu epigastrijuma (neposredno ispod ksifoidnog nastavka sternuma), tako i udesno od središnje abdominalne linije.
Što se tiče periodičnosti javljanja ulkusnih bolova, odnosno prethodno pomenute povezanosti sa pojedinim godišnjim dobima, dokazana je povećana učestalost javljanja ulkusne bolesti u proleće i u jesen.
Bolovi kod ulkusa duodenuma i pilorusa, lokalizuju se pored epigastrijuma, vrlo često i u predelu ispod desnog rebarnog luka, a što je od značaja za diferencijalnu dijagnozu od oboljenja jetre i akutnog holecistitisa (ovi bolovi po pravilu traju i po nekoliko dana i nemaju ritmičan karakter).
Bolesti desnog bubrega kao uzrok bolova sa desne strane abdomena
Bolovi od strane bubrežnog parenhima, nastaju kao posledica rastezanja fibrozne kapsule koja obavija bubreg, i tada su bolovi po pravilu lokalizovani samo u predelu bubrega.
Sa druge strane, bolesti mokraćnih puteva, a u prvom redu infekcije uretera i prisustvo kamena (urolitijaza), praćeni su pojavom bolova po tipu takozvanih renalnih kolika, a koje se sa desne strane prostiru pravcem kojim mokraćni putevi od bubrežne karlice, preko uretera i uretre, vode do mokraćne bešike (od predela desnog bubrega, prema desnoj strani spoljnih genitalija i desnoj natkolenici).
Bolovi po tipu kolika, nastaju kao posledica rastezanja lumena mokraćnih puteva; ili pak njihove opstrukcije; ili povrede bubrežnim kamencima (kada se može javiti i sveža krv u urinu). Bol kod renalnih kolika ima karakter veoma intenzivnog bola, koji spontano opada u intenzitetu, a zatim se ponovo javlja u svojoj punoj jačini; renalne kolike su često praćene hladnim preznojavanjem, mučninom, povraćanjem, kao i učestalim nagonom na mokrenje sa nepotpunim pražnjenjem mokraćne bešike.
Ostali mogući uzroci bola ispod desnog rebarnog luka i sa desne strane abdomena
Kako su ostali poremećaji i stanja koja mogu da dovedu do nastajanja bola sa desne strane abdomena i/ili u predelu ispod desnog rebarnog luka dosta ređa, ili pak ove lokalizacije predstavljaju samo jedno od potencijalnih mesta ili pravaca širenja osnovne lokalizacije bola, u nastavku teksta će biti samo taksativno pobrojana, bez detaljnijeg opisivanja.
– bolovi porekla abdominalnih mišića, odnosno bolovi od strane zida abdomena;
– bolovi u abdomenu porekla kostohondritisa;
– bolovi koji su posledica traumatskih povreda ili jatrogenih povreda tokom operacija;
– bolovi kod preloma sa dislokacijom koštanih fragmenata, ili sa utiskivanjem delova prelomljene kosti u solidne organe ili viscelarne omotače;
– bolovi u abdomenu kod inflamatornih bolesti digestivnog trakta – gastritis; sindrom iritabilnog kolona; Kronova bolest;
– bolovi kod aneurizme abdominalne aorte;
– bolovi porekla kardiovaskularnog sistema (infarkt, angina);
– bolovi kao posledica stresa, psihosomatskoh oboljenja i psihijatrijskih poremećaja