Hemiplegija predstavlja stanje koje se manifestuje kroz potpuno odsustvo nervnih funkcija i to ne na obe, već isključivo na jednoj strani tela.
U zavisnosti od toga koja strana tela je zahvaćena potpunim odsustvom nervnih funkcija, hemiplegija se može definisati kao leva hemiplegija ili kao desna hemiplegija.
Kao što se jednostavno može i zaključiti, leva hemiplegija se manifestuje kroz potpuno odsustvo nervnih funkcija na levoj strani, tačnije na levoj polovini tela, dok se desna hemiplegija manifestuje kroz potpuno odsustvo nervnih funkcija na desnoj strani, tačnije na desnoj polovini tela.
Ono što je pritom karakteristično i što je neizostavno napomenuti, jeste da je hemiplegija stanje koje nastaje usled oštećenja jedne strane mozga i to one strane koja je suprotna od strane tela koja je zahvaćena hemiplegijom.
Dakle, ukoliko je oštećena recimo leva strana mozga, nastaje i razvija se desna hemiplegija, a ukoliko je oštećena desna strana mozga, nastaje i razvija se leva hemiplegija.
Jedan procenat pacijenata i uopšteno populacije, stanje kakvo je hemiplegija poistovećuje sa stanjem kakvo je hemipareza.
Međutim, pomenuta dva stanja nisu jedno isto i razlikuju se po tome što je u prisustvu hemipareze izraženo samo delimično odsustvo nervnih funkcija na jednoj strani tela.
Osim na osnovu činjenice na kojoj strani tela je izražena, hemiplegija se može definisati i na osnovu uzroka koji je doveo do njenog nastanka i razvoja.
Naime, na osnovu uzroka, hemiplegija se može definisati kao urođena ili kao stečena.
Hemiplegija – uzroci
Kada su u pitanju uzroci koji dovode do nastanka i do razvoja hemiplegije, kao što smo u uvodnom delu teksta već napomenuli, oni se međusobno razlikuju u odnosu na činjenicu da li govorimo o urođenoj ili o stečenoj hemiplegiji.
Ukoliko govorimo o urođenoj hemiplegiji, uzrok njenog nastanka i razvoja se odnosi na oštećenje jedne polovine mozga koje može nastati u toku embrionalnog razvoja, na samom porođaju ili u periodu nakon porođaja, tačnije do druge godine života.
Razlog zbog kojeg dolazi do oštećenja jedne polovine mozga u toku embrionalnog razvoja, stručnjacima iz oblasti medicine do danas nije u potpunosti poznat. Ono što se zna, jeste da taj razlog može biti povezan sa izraženošću genetske predispozicije, sa izraženošću višeplodne trudnoće, ali i sa izraženošću komplikacija u toku samog razvoja trudnoće.
Ono što stručnjaci iz oblasti medicine takođe smatraju, jeste da se oštećenja jedne polovine mozga u toku embrionalnog razvoja znatno češće dešavaju u društvenim sredinama u kojima je normalno i dozvoljeno sklapanje braka između krvnih srodnika.
Ukoliko govorimo o oštećenju jedne polovine mozga koja nastaje na samom porođaju ili u periodu do druge godine života, takvi oblici oštećenja su najčešće uzrokovani zadobijanjem povreda u predelu glave.
Bez obzira na činjenicu da li je do oštećenja jedne polovine mozga došlo u periodu embrionalnog razvoja, na samom porođaju ili u periodu do druge godine života, urođena hemiplegija vrlo često ne može da se uoči i da se primeti odmah, već postaje sve uočljivija i sve primetnija srazmerno sa rastom i sa razvojem deteta.
Urođena hemiplegija, takođe se naziva i jednostrana cerebralna paraliza.
Kada je reč o stečenoj hemiplegiji, ona teoretski može nastati i može se razviti u bilo kom periodu života, ali značajno češće nastaje i značajno češće se razvija kod starijih osoba.
Jedan od najčešćih uzroka stečene hemiplegije, jeste moždani udar.
Drugim rečima, hemiplegija predstavlja jednu od najčešćih posledica moždanog udara.
Međutim, kao uzroci nastanka i razvoja stečene hemiplegije, mogu se navesti i različita druga stanja koja ni na koji način nisu povezana sa moždanim udarom.
Reč je o sledećim stanjima:
– Izraženost težih oblika povreda kojima je bilo izloženo područje glave (takve povrede, mogu nastati recimo prilikom saobraćajnog udesa, prilikom pada na glavu, prilikom zadobijanja jakog udarca u glavu i slično),
– Izraženost nekog od različitih oblika zapaljenskih procesa koji mogu zahvatati mozak ili kičmenu moždinu (neki od takvih zapaljenskih procesa odnose se na encefalitis, kao i na encefalomijelitis),
– Izraženost težih oblika nekog od cerebrovaskularnih oboljenja (kao što je teži oblik arterioskleroze recimo),
– Izraženost tumora na mozgu.
Osim prethodno navedenih uzroka koji mogu dovesti do nastanka i do razvoja stečene hemiplegije, a koje je moguće konkretno definisati, do nastanka i do razvoja stečene hemiplegije takođe mogu dovesti i različiti drugi uzroci koji se odnose na stanja koja dovode do trenutnog prekida dotoka kiseonika i krvi do mozga. Takva stanja, mogu se razviti recimo prilikom privremenog prestanka disanja usled davljenja ili usled gušenja.
Ipak, takvi oblici uzroka nastanka i razvoja hemiplegije su značajno retki i stečena hemiplegija u većini slučajeva nastaje usled gore navedenih jasno definisanih uzroka i to najčešće usled moždanog udara.
Hemiplegija – oporavak i lečenje
Onda kada nastane i kada se razvije, bilo da je urođena ili stečena i bilo da je izražena na levoj ili na desnoj polovini tela, hemiplegija se manifestuje kao stanje koje podrazumeva ne samo funkcionalne posledice, već i posledice koje se direktno odražavaju na psihičko stanje pacijenta, kao i na način na koji je pacijent sposoban da funkcioniše kao deo socijalne sredine.
Ukratko rečeno, hemiplegija se odražava na doslovno sve segmente života i samim tim, proces oporavka, kao i proces lečenja hemiplegije predstavljaju veoma složene procese.
Da bi oporavak pacijenta kod kojeg je izražena hemiplegija mogao da rezultira što efikasnijim poboljšanjem njegovog zdravstvenog stanja i kako bi samim tim lečenje hemiplegije moglo da se definiše kao uspešno sprovedeno, ono što je važno, jeste da pacijent što pre zatraži lekarsku pomoć.
Naime, što pre se započne postupak lečenja hemiplegije, to se srazmerno tome povećavaju šanse da oporavak pacijenta bude uspešan.
Ono što ipak treba znati, jeste da je hemiplegija stanje koje i uz idealne uslove lečenja nije 100% izlečivo.
Konkretnije, pacijenti kod kojih jednom nastane i kod kojih se jednom razvije hemiplegija, trajno ostaju izloženi posledicama njenog prisustva.
Ipak, ono što lečenjem hemiplegije može da se postigne, jeste da te posledice budu izražene u što je moguće više svedenoj meri i da se pacijentu koji je podvrgnut lečenju koliko je moguće povrate nervne funkcije na strani tela na kojoj je izraženo prisustvo hemiplegije.
Mera u kojoj će kroz proces lečenja hemiplegije moći da se saniraju njene posledice i mera u kojoj će pacijentu uspeti da se povrate nervne funkcije, zavisi od faktora koji se odnose na starost pacijenta, na ukupno zdravstveno stanje pacijenta, na istrajnost i volju koje pacijent posvećuje procesu lečenja, kao i na nivo psihološke podrške koju pacijent ima od strane svoje najuže okoline.
Oko 50 % pacijenata koji se podvrgnu lečenju hemiplegije, uspevaju da se vrate u stanje u kojem su čak i radno sposobni. 25 % pacijenata koji se podvrgnu lečenju hemiplegije ne uspevaju da se vrate u stanje u kojem su radno sposobni, ali uspevaju da dođu do stanja u kojem relativno normalno mogu samostalno da funkcionišu i 25 % pacijenata koji se podvrgnu lečenju hemiplegije na žalost ipak ostaju trajni invalidi.
Procenat pacijenata koji i nakon sprovođenja lečenja hemiplegije na žalost ipak ostaju trajni invalidi, čine uglavnom jako stari pacijenti i pacijenti kod kojih je izraženo uopšteno loše zdravstveno stanje.
Način na koji se konkretno sprovodi postupak lečenja pacijenata koji boluju od hemiplegije, uglavnom se oblikuje i definiše individualno i to opet u zavisnosti od faktora kao što su starost pacijenta, ukupno zdravstveno stanje pacijenta i slično.
U većini slučajeva, lečenje se sprovodi u uslovima rehabilitacionih centara, koji se veoma često nalaze u sklopu banjskih lečilišta.
Jedna od Banja u kojoj postoje lečilišta koja su specijalizovana za lečenje pacijenata koji boluju od hemiplegije, jeste Banja Stari Slankamen koja se nalazi u Vojvodini.
Tretmani koji se sprovode u cilju lečenja hemiplegije, uključuju kupanje u bazenima sa lekovitom mineralnom vodom, zatim sprovođenje kinezioterapije, kao i sprovođenje fizikalne terapije.
Nakon što pomenute vrste tretmana pacijenta dovedu do zadovoljavajućeg nivo oporavka, postupak lečenja hemiplegije se može nastaviti i u kućnim uslovima u okviru kojih je potrebno da pacijent na svakodnevnom nivou ponavlja odgovarajuće vežbe, koje su mu prepisane i odobrene od strane fizijatra i od strane neurologa.
Uz redovno vežbanje u kućnim uslovima, pacijenti koji se na taj način leče od hemiplegije, mogu značajno dodatno da poboljšaju svoje zdravstveno stanje.
Osim zbog ponovnog uspostavljanja nervnih funkcija i osim zbog ponovnog uspostavljanja koliko je god moguće normalnog kvaliteta života, lečenje hemiplegije je važno i zbog sprečavanja nastanka i razvoja dodatnih posledica čijoj pojavi mogu postati skloni pacijenti koji boluju od hemiplegije, a koji se ne leče.
Takve posledice, mogu se odnositi na nastanak i na razvoj dekubitusa (to su rane od stalnog i dugotrajnog ležanja), na nastanak i na razvoj komplikacija unutar vaskularnog sistema (to može biti recimo pojava tromboze), kao i na nastanak i na razvoj problema sa funkcijom pluća (najčešće dolazi do nastanka i do razvoja pneumonije).