Najjednostavnije objašnjeno, parestezija predstavlja izraz kojim se definišu oblici specifičnih osećaja koji se pojedinačno ili udruženo mogu javiti u regiji lica, u regiji ruku ili u regiji nogu. Pod takvim, dakle specifičnim osećajima, smatraju se osećaji kao što su osećaj žarenja, osećaj peckanja, osećaj trnjenja, osećaj ukočenosti ili neki tome sličan takođe specifični osećaj.
Pritom, da bi se ispoljavanje nekog od navedenih osećaja ili ispoljavanje nekog od osećaja koji su slični navedenim moglo definisati kao prisustvo parestezije, potrebno je da se takav osećaj ili pak grupa osećaja manifestuje bez delovanja spoljašnjeg uticaja, tačnije bez voljnog nadraživanja recimo lica, ruku ili nogu i samim tim bez svesnog i voljnog izazivanja takvog osećaja.
Više o tome kako, tačnije na osnovu kojih simptoma se može prepoznati parestezija, o tome koji su uzroci nastanka parestezije, ali i o tome na koje načine se parestezija može najpre dijagnostikovati, a onda i lečiti, imaćete prilike da saznate ukoliko pročitate sadržaj teksta koji je pred vama.
Parestezija – simptomi
Pre nego što vam otkrijemo koji su to konkretno simptomi parestezije, želimo da napomenemo da se oni mogu manifestovati pojedinačno ili udruženo i da se u zavisnosti od intenziteta kroz koji se manifestuju mogu opisati kao blagi ili kao naglašeni.
Takođe, važno je napomenuti i to da se na osnovu učestalosti manifestacije simptoma parestezije, ali i na osnovu vrste uzroka koji dovode do njenog nastanka parestezija može definisati kao trenutna i prolazna ili kao hronična.
Trenutnu i prolaznu paresteziju, osetio je doslovno svako i to nebrojeno mnogo puta u životu. Naime, trenutna i prolazna parestezija, može nastati na primer onda kada dugo sedite u položaju u kojem su vam noge prekrštene ili onda kada vam je recimo ruka dugo ispod glave dok ležite.
Pri takvim okolnostima, složićete se nastaje i razvija se osećaj trnjenja i osećaj ukočenosti u stopalu, pa čak i u celom podkolenom delu noge (ukoliko govorimo o paresteziji koja nastaje usled dugotrajnog sedenja sa prekrštenim nogama) ili u predelu šake i podlaktice (ukoliko govorimo o paresteziji koja nastaje usled dugotrajnog zadržavanja ruke ispod glave dok ležite).
Hronična parestezija, za razliku od trenutne i prolazne parestezije, nije povezana sa takvim vrstama i oblicima uticaja i povezana je uglavnom sa prisustvom znatno komplikovanijih uzroka koji su povezani sa prisustvom zdravstvenih promena u organizmu, a o kojima ćemo pisati nešto kasnije.
Pritom, činjenica na osnovu koje se određuje to da li su simptomi izraženi u prisustvu trenutne i prolazne parestezije ili u prisustvu hronične parestezije, ne utiče na intenzitet kroz koji se simptomi parestezije manifestuju.
To konkretno znači da simptomi trenutne i prolazne parestezije mogu biti jednako intenzivni kao i simptomi hronične parestezije i obrnuto.
Razlika je dakle samo u učestalosti njihovog ispoljavanja, odnosno ponavljanja, kao i u uroku koji je uticao na njihov nastanak i na njihov razvoj.
Konkretno, ovo su simptomi parestezije:
– Izraženost osećaja trnjenja (manifestacija ovog simptoma, od strane pacijenata veoma često je opisana i kao “osećaj mravinjanja”, to jest kao osećaj milenja mrava po određenom delu tela, najčešće po rukama ili po nogama),
– Izraženost osećaja “ubadanja iglom” (ovaj simptom, pacijenti najčešće opisuju kao izuzetno prodoran osećaj koji je kao takav praćen bolom koji nastaje i koji se završava vrlo naglo, baš kao pri ubadanju iglom. Pritom, ispoljavanje ovog simptoma se može osetiti jednom, a može i imati ponavljajuć karakter, pa se shodno tome može dogoditi da pacijent oseti više uzastopnih “ubadanja iglom”),
– Izraženost osećaja peckanja,
– Izraženost osećaja ukočenosti,
– Izraženost osećaja svraba,
– Izraženost mišićne atrofije,
– Izraženost gubitka kontrole nad pokretima stopala (ovaj simptom, manifestuje se ukoliko je parestezija izražena u nogama i pacijenti ga najčešće opisuju kao osećaj nevoljnog spuštanja ili propadanja stopala u toku hodanja ili u toku bilo kog oblika pokušaja pokretanja stopala),
– Izraženost dismetrije pogleda (ovaj simptom, manifestuje se ukoliko je parestezija izražena na licu i može se prepoznati po tome što osoba gubi sposobnost lakog i brzog fokusiranja pogleda na određeni cilj koji je predmet posmatranja. Naime, u okviru ispoljavanja pojave kakva je dismetrija pogleda, pogled pacijenta najpre izgleda rasplinuto i nedovoljno precizno fokusirano pri gotovo svakoj promeni fokusa, a zatim pre nego što postane jasno fokusiran biva propraćen treperenjem u okviru kojeg se može primetiti ponavljajuće, brzo i kratko pomeranje očnih jabučica u levu i u desnu stranu),
– Izraženost dizartrije (dizartrija je stanje kroz koje se definiše prisustvo govornih smetnji koje su oblikovane tako da osoba ima poteškoća pri pokušaju da izgovori određeni glas. U prisustvu parestezije, dizartrija se javlja uglavnom onda kada je parestezija izražena na licu),
– Izraženost osećaja “nervoznih” ekstremiteta (ovaj simptom, pacijenti opisuju kao manifestaciju izuzetno specifičnog osećaja koji se ispoljava kroz potrebu naglog pomeranja ili bolje rečeno trzanja ruke ili noge).
Pomenuti simptomi parestezije, važno je istaći, mogu se manifestovati kako u stanju mirovanja, tako i u stanju obavljanja određenog oblika fizičke aktivnosti kao što je hodanje ili trčanje.
Parestezija – moguće komplikacije i posledice
Gore navedeni i opisani simptomi, mogu se okarakterisati i definisati kao osnovni simptomi parestezije.
Međutim, u pojedinim situacijama, takvi simptomi mogu biti praćeni i različitim oblicima komplikacija kao što su sledeće komplikacije:
– Pojava bola u predelu lica ili u predelu ekstremiteta koji je izložen manifestaciji simptoma parestezije,
– Pojava osipa u predelu lica ili u predelu ekstremiteta koji je izložen manifestaciji simptoma parestezije,
– Izraženost učestale potrebe za mokrenjem,
– Izraženost grčeva u mišićima,
– Izraženost osetljivosti na dodir,
– Izraženost gubitka koordinacije pokreta,
– Izraženost vrtoglavice,
– Izraženost konfuzije,
– Izraženost sklonosti ka učestalom gubitku svesti,
– Izraženost paralize koja zahvata jednu polovinu lica, celo lice ili jedan ili oba gornja ili donja ekstremiteta,
– Izraženost promena u vizuelnom opažanju,
– Izraženost opšte slabosti organizma,
– Izraženost gubitka kontrole nad činom pražnjenja bešike ili nad činom pražnjenja creva,
– Izraženost većih formi problema sa govorom (osoba govori nerazgovetno ili uopšte ne uspeva da sklopi i da izgovori smisaone rečenice),
– Izraženost skraćenog daha.
Ukoliko primetite manifestaciju upravo navedenih komplikacija i to udruženo sa manifestacijom osnovnih simptoma parestezije, potrebno je da se u što kraćem vremenskom periodu obratite svom lekaru i da se podvrgnete najpre otkrivanju uzroka takvog stanja, a zatim i njegovom lečenju koje treba da se odvija paralelno sa lečenjem parestezije.
Parestezija – uzroci
Uzroci parestezije, često su povezani sa uticajem pritiska na površinu nerva ili sa oštećenjem jednog ili više nerava.
Međutim, kao uzroci parestezije, mogu se definisati i brojna druga stanja, kao i zdravstvene promene u organizmu.
Evo o kojim konkretno stanjima i zdravstvenim promenama je reč:
– Izraženost osteoporoze,
– Izraženost povreda kojima je izložena ili je u neposrednoj prošlosti bila izložena regija leđa ili regija vrata,
– Izraženost preloma kosti,
– Izraženost preteranog pritiska koji nastaje usled delovanja površine gipsa na površinu tkiva na kojoj se gips nalazi,
– Izraženost diskus hernije (u bilo kom delu kičmenog stuba),
– Izraženost određenih oblika degenerativnih promena na kičmenom stubu,
– Izraženost encefalitisa (to je oblik upale mozga koja nastaje usled delovanja bakterijske ili virusne infekcije),
– Izraženost artero venske malformacije (to je stanje u prisustvu kojeg završni čvor na venama i na arterijama vrši pritisak na površinu kičmene moždine),
– Izraženost trovanja organizma teškim metalima,
– Izraženost deficita vitamina B12 u organizmu,
– Izraženost prolaznog ishemijskog napada,
– Izraženost povreda na kičmenoj moždini,
– Izraženost tumora na kičmenoj moždini,
– Izraženost multipla skleroze,
– Izraženost dijabetičarske neuropatije (to je stanje koje nastaje usled dugotrajno izraženih visokih koncentracija glukoze u krvi i koje se definiše kao oštećenje nerava i krvnih sudova),
– Izraženost poprečnog mijelitisa (to je vrsta neurološkog poremećaja),
– Izraženost moždanog udara.
Kako i koliko se razlikuje parestezija lica u odnosu na paresteziju ruku ili nogu?
Osim po tome što se kao što je i logično javlja u regiji lica, parestezija lica se u odnosu na paresteziju ruku ili nogu razlikuje po tome što uglavnom ukazuje na prisustvo određenog zdravstvenog problema u ljudskom organizmu.
Naime, za razliku od parestezije ruku ili nogu, parestezija lica se gotovo nikada ne javlja u formi trenutne i prolazne parestezije, već je gotovo uvek izražena kao hronična i kao takva zahteva ozbiljniji pristup kako osobe kod koje je izražena, tako i lekara.
Kada se javi, parestezija lica je uglavnom izražena na samo jednoj strani lica, mada je u medicinskoj praksi poznato da se ona može javiti i na celokupnoj površini lica, to jest i na jednom i na drugom obrazu.
Nasuprot parestezije lica, parestezija ruku ili nogu je znatno češće izražena kao trenutna i prolazna.
Ono što je takođe bitno naglasiti u vezi parestezije ruku ili nogu, jeste da se ona najčešće javlja u regiji perifernih delova ekstremiteta, dakle u regiji šaka ili u regiji stopala, mada može zahvatiti i regije podlaktica, kao i regije listova.
Parestezija – dijagnostika
Dijagnostičke metode koje imaju za cilj da otkriju, odnosno da potvrde prisustvo parestezije, obuhvataju postupak sprovođenja anamneze, to jest postupak sprovođenja razgovora sa pacijentom kod kojeg su izraženi simptomi parestezije, zatim postupak sprovođenja kliničkog pregleda i postupak sprovođenja odgovarajućih laboratorijskih analiza.
Ukoliko lekar nakon sprovođenja pomenutih dijagnostičkim metoda proceni da je potrebno pristupati daljem i detaljnijem ispitivanju zdravstvenog stanja pacijenta, on može pristupiti upućivanju pacijenta na rendgensko snimanje ili na magnetnu rezonancu.
Parestezija – lečenje
Metode lečenja parestezije, zapravo su izuzetno individualne i prevashodno moraju biti usaglašene sa prethodno dijagnostikovanim uzrokom parestezije.
Naime, lečenje parestezije, sprovodi se postupkom lečenja uzroka parestezije.
Ukoliko je parestezija izražena kao trenutna i samim tim prolazna, ona kao takva ne zahteva sprovođenje metoda lečenja.
Ako je parestezija uzrokovana recimo delovanjem pritiska koji nastaje usled prezategnutosti gipsa, sve što je potrebno uraditi u cilju eliminisanja simptoma parestezije, jeste preseći gips i osloboditi površinu tkiva na koje je gips vršio pritisak.
Ukoliko je parestezija uzrokovana recimo povredom u regiji leđa ili u regiji vrata, njenom lečenju je potrebno pristupiti tako što ćete uticati na saniranje povrede.
Ako je parestezija nastala kao posledica uklještenja nerva, kao posledica izraženosti diskus hernije ili kao posledica degenerativnih promena na površini kičmenog stuba, lečenju je potrebno pristupiti sprovođenjem odgovarajućih vežbi koje određuje i prepisuje isključivo fizijatar, a koje se sprovode isključivo uz nadzor fizioterapeuta.
Takođe, u cilju lečenja parestezije koja je nastala usled uklještenja nerva ili usled prethodno navedenih oblika smetnji sa kičmenim stubom, korisno je i podvrgnuti se fizikalnoj terapiji.
Ukoliko je parestezija nastala kao posledica izraženosti deficita vitamina B12 u organizmu, sve što je potrebno preduzeti u cilju njenog lečenja jeste nadomestiti deficit vitamina B12 i to kroz pojačan unos namirnica koje sadrže ovu vrstu vitamina ili kroz unos suplemenata koji takođe sadrže ovu vrstu vitamina.
Ako je parestezija nastala usled prisustva i usled delovanja nekog drugog oblika zdravstvene smetnje, lečenju je potrebno pristupiti kroz upotrebu odgovarajuće terapije koja ima za cilj da sanira simptome primarnog oblika oboljenja.
Ono što je najbitnije kada je u pitanju lečenje parestezije, jeste da metode lečenja ne određujete sami, već da ih sprovodite isključivo u skladu sa preporukom i u skladu sa saglasnošću lekara.
U protivnom, nepravilnim lečenjem parestezije, možete uticati na dalji razvoj i na pogoršanje njenih simptoma, ali i na pojavu i na razvoj različitih drugih oblika zdravstvenih komplikacija.
