Invazivni postupak pregledanja površine dušnika ili površine plućnog tkiva, koji se sprovodi uz upotrebu specijalnog medicinskog instrumenta na kojem je ugrađena mikro kamera, a koji se naziva bronhoskop, definiše se kao bronhoskopija.
U toku obavljanja bronhoskopije, prethodno opisani medicinski instrument, bronhoskop, kroz nos ili kroz usta dovodi se do dušnika i do plućnog tkiva i na taj način, omogućava se i postiže se sposobnost njihovog detaljnog posmatranja.
Osim omogućavanja i postizanja sposobnosti detaljnog posmatranja tkiva dušnika ili plućnog tkiva, u okviru vršenja bronhoskopije, može se omogućiti i postići i vršenje određenih vrsta intervencija u unutrašnjem delu traheobronhnog stabla. Neke od takvih vrsta intervencija, podrazumevaju uzimanje uzorka brisa iz bronhija, ali i vršenje biopsije bronhijalnog tkiva, tačnije bronhijalne sluznice.
Nešto što se takođe može izvršiti u toku obavljanja pregleda kakav je bronhoskopija, jeste uzimanje uzorka nekontaminiranog sekreta, koji je sadržan u donjim disajnim putevima.
Uz sve do sada navedeno, u okviru vršenja bronhoskopije, može se izvršiti i iglena biopsija koja se sprovodi kroz zidove bronhija ili plućnog parenhima, ali i kroz žlezde koje su pozicionirane tako da čine okruženje plućnog tkiva.
Bronhoskopija – osnovni cilj njenog sprovođenja
Ono kroz šta se definiše glavni i osnovni cilj sprovođenja bronhoskopije, jeste pristupanje preciznom i pouzdanom dijagnostikovanju oboljenja koja su eventualno izražena na nekom od organa koji pripada respiratornom sistemu.
Drugim rečima, osnovni cilj sprovođenja pregleda kakav je bronhoskopija, jeste precizno i pouzdano dijagnostikovanje oboljenja koje eventualno zahvata dušnik, celokupnu površinu plućnog tkiva ili bilo koji deo površine plućnog tkiva.
U toku sprovođenja bronhoskopije, ostvaruje se precizan uvid u stanje tkiva svih organa koji pripadaju respiratornom sistemu, ali istovremeno, ostvaruje se i mogućnost pristupanja daljem toku ispitivanja stanja plućnog tkiva i tkiva svih drugih organa koji pripadaju respiratornom sistemu. Dalji tokovi ispitivanja, u zavisnosti od potrebe, mogu podrazumevati sprovođenje imunohistohemijskih, sprovođenje histopatoloških, sprovođenje citoloških ili sprovođenje bakterioloških analiza.
Svaka od takvih analiza, vrši se postupkom posmatranja uzorka ili više uzoraka koji se prethodno izdvajaju sa površine plućnog tkiva ili sa površine drugih organa respiratornog sistema, a u toku sprovođenja bronhoskopije.
Dobijeni rezultati takvih analiza, kasnije određuju pravac u kojem će se oblikovati proces lečenja pacijenta koji je bio podvrgnut bronhoskopiji.
Bronhoskopija – vrste
Ono što je potrebno znati kada su u pitanju vrste bronhoskopije, jeste da se one ne određuju na osnovu cilja sprovođenja ove vrste pregleda. Naime, vrste bronhoskopije, određuju se u odnosu na način sprovođenja pregleda.
U tom pogledu, mogu se razlikovati dve vrste bronhoskopije i to rigidna i fleksibilna bronhoskopija.
Rigidna bronhoskopija
Rigidna bronhoskopija, predstavlja vrstu bronhoskopije koja se sprovodi uz upotrebu rigidnog bronhoskopa. Prva i osnovna karakteristika rigidnog bronhoskopa, jeste da nema izraženu fleksibilnost, odnosno savitljivost. Naime, rigidni bronhoskop, sačinjen je od kanala koji su relativno široki i koji su raspoređeni duž cevki koje su od metala i od kojih je rigidni bronhoskop proizveden.
S obzirom da podrazumeva upotrebu takve vrste bronhoskopa, rigidna bronhoskopija u odnosu na fleksibilnu bronhoskopiju ima dosta nedostataka i iz tog razloga, ova vrsta bronhoskopije, sprovodi se isključivo pri delovanju kratkotrajne intervenske opšte anestezije.
Jedan od najvećih nedostataka rigidne bronhoskopije, jeste to što se u okviru njenog sprovođenja ne može ostvariti maksimalno kvalitetna preglednost tkiva koje je predmet posmatranja u toku pregleda.
Konkretnije, uz upotrebu rigidnog bronhoskopa, pa samim tim i u okviru sprovođenja rigidne bronhoskopije, moguće je ostvariti preglednost lobarne bronhijalne regije i preglednost tek početnog, tačnije ulaznog dela segmentalne bronhijalne regije.
Nešto što se može izdvojiti kao prednost rigidne bronhoskopije u odnosu na fleksibilnu bronhoskopiju, jeste to što se u okviru njenog sprovođenja ostvaruje i održava kvalitetan protok kiseonika, tačnije vazduha kroz kanale respiratornog sistema pacijenta
Fleksibila bronhoskopija
Fleksibilna bronhoskopija, predstavlja vrstu bronhoskopije koja se sprovodi uz upotrebu fleksibilnog bronhoskopa.
Za razliku od rigidnog bronhoskopa, koji karakteriša ograničena i veoma svedena fleksibilnost, fleksibilni bronhoskop karakteriše veoma izražen nivo fleksibilnosti. Naime, cevi od kojih je proizveden fleksibilni bronhoskop, izuzetno su tanke i fleksibilne i zahvaljujući njima, medicinksi instrument kakav je fleksibilni bronhoskop omogućava kvalitetnu prohodnost sve do dubokih sfera unutrašnjosti kanala respiratornog sistema.
Samim tim što poseduje navedene karakteristike, fleksibilni bronhoskop može poslužiti za pregledanje najdubljih regija bronhijalnog tkiva.
Prednost koju je takođe važno navesti, a koja se odnosi na upotrebu fleksibilnog bronhoskopa, jeste to što se ovaj medicinski instrument može upotrebljavati za vršenje bronhoskopije u okviru koje nije neophodno niti čak potrebno delovanje intervenske opšte anestezije.
Naime, fleksibilna bronhoskopija, može se sprovoditi uz delovanje lokalne anestezije i kao takva, podrazumeva mnogo jednostavniji, a pritom efikasniji metod pregleda.
Fleksibilni bronhoskop, poznat je i pod nazivom fiberbronhoskop, pa se samim tim fleksibilna bronhoskopija naziva i fiberbronhoskopija.
Koja stanja mogu dovesti do potrebe za vršenjem bronhoskopije?
Postoje brojna stanja koja mogu biti izražena u respiratornom sistemu, a čija izraženost može razviti potrebu za sprovođenjem bronhoskopije.
Evo o kojim konkretno stanjima je reč:
– Izraženost neuobičajeno dugotrajnog kašlja,
– Izraženost sumnje na prisustvo tuberkuloze,
– Izraženost sumnje na prisustvo bilo kog oblika gljivične infekcije koja je zahvatila organe respiratornog sistema,
– Izraženost potrebe za izolovanjem mikroorganizama iz unutrašnjosti bronhijalnih kanala (ovakva potreba, razvija se najčešće onda kada je u okviru dužeg vremenskog perioda izražena infekcija u unutrašnjosti pluća i kada je cilj dijagnostikovanje tačnog uzroka takve infekcije),
– Izraženost sumnje na prisustvo bilo kog oblika intersticijske bolesti,
– Izraženost sumnje na prisustvo tumora na površini tkiva dušnika,
– Izraženost sumnje na prisustvo tumora na površini bilo kog dela plućnog tkiva,
– Izraženost potrebe za sprovođenjem biopsije hilusnih žlezda,
– Izraženost pojave kakva je hemoptizija (takva pojava podrazumeva iskašljavanje krvi).
Takođe, postoje i brojna druga stanja koja baš kao i prethodno navedena, mogu razviti potrebu za sprovođenjem bronhoskopije.
Konkretnije, ukoliko je izražena potreba za odstranjivanjem sitnih polipa ili adenoma sa unutrašnje površine plućnog tkiva, ali i ukoliko je izražena potreba za sprovođenjem krioterapije ili za sprovođenjem endolumenskog zračenja, takođe se može pristupiti sprovođenju bronhoskopije.
Bronhoskopija, može se sprovoditi i u cilju odstranjivanja viška plućnog sekreta kojeg pacijent nije u stanju da se oslobodi samostalno, tačnije u toku kašljanja.
Uz sve do sada navedeno, cilj sprovođenja bronhoskopije može biti i odstranjivanje stranog tela, koje je pacijent eventualno udahnuo ili koje je na bilo koji drugi način dospelo u unutrašnjost pluća.
Proces sprovođenja bronhoskopije
Proces sprovođenja bronhoskopije, započinje tako što se pacijent smešta na bolnički krevet na kojem zauzima odgovarajući položaj koji određuje lekar koji će sprovesti ovaj metod pregleda.
Kada pacijent zauzme odgovarajući položaj, lekar najpre uzima anestetik koji je najčešće u formi spreja i njegov sadržaj, u predviđenoj količini nanosi na površinu ždrela i na površinu glasnih žica pacijenta. Zahvaljujući upotrebi anestetika, smanjuje se i čak se u potpunosti eliminiše nastajanje nadražajnih reakcija pacijenta u toku sprovođenja bronhoskopije.
Kada anestetik počne da deluje (a to je nakon svega nekoliko sekundi od trenutka kada je upotrebljen), lekar uzima bronhoskop i kroz usta ili kroz nos pacijenta, pažljivo ga sprovodi do regije tkiva koju je potrebno posmatrati u okviru pregleda (to može biti regija dušnika, regija bronhijalnog tkiva ili bilo koja druga regija koja pripada respiratornom sistemu). U toku samog sprovođenja bronhoskopije, ukoliko proceni da je potrebno, lekar može dodatno upotrebiti anestetik i njime anestezirati i regiju donjih disajnih kanala.
Ukoliko za tim ima potrebe, u toku sprovođenja opisanog procesa pregleda, tačnije u toku sprovođenja bronhoskopije, lekar može izvršiti i uzimanje uzorka brisa ili uzimanje uzorka za biopsiju.
Celokupan proces sprovođenja bronhoskopije, u ogromnoj većini slučajeva, traje najviše deset minuta, a često i znatno kraće od toga.
Ono što je neophodno za pravilan i uspešan tok sprovođenja bronhoskopije, jeste održavanje pribranosti i apsolutne smirenosti pacijenta. Naime, pacijent u toku sprovođenja pregleda kakav je bronhoskopija, ne sme imati nagle pokrete niti trzaje, ne sme počinjati da paniči, niti ispoljavati bilo koji drugi oblik nagle i naglašene reakcije.
U cilju ostvarivanja takvih uslova, pre sprovođenja bronhoskopije, potrebno je da lekar obavi pripremni razgovor sa pacijentom i da mu na taj način pomogne da se oslobodi bilo kog oblika napetosti ili straha. Ukoliko je potrebno, lekar pacijentu može dati i određenu dozu sedativa koja će mu pomoći da bude i ostane smiren i pribran tokom sprovođenja pregleda.
U toku sprovođenja bronhoskopije, neprestano se vrši merenje krvnog pritiska pacijenta, kao i merenje koncentracije u kojoj je prisutan kiseonik u krvi pacijenta.
Rezultati nalaza bronhoskopije
U ogromnoj većini slučajeva, rezultati nalaza bronhoskopije, dobijaju se nakon 7 do 10 dana, od dana kada je bronhoskopija sprovedena.
Međutim, pomenuti vremenski period, može biti skraćen ili produžen od zavisnosti od faktora kao što su urgentnost situacije u kojoj se nalazi pacijent, ali i broj i vrsta analiza koje je potrebno sprovesti i prema kojima je potrebno definisati rezultate nalaza.
Naime, od pacijenta do pacijenta, može se razlikovati broj analiza i mogu se razlikovati vrste analiza koje je potrebno obaviti nad uzorkom ili nad uzorcima sekreta ili tkiva koji su uzeti u okviru sprovođenja bronhoskopije.
Konkretnije, uzorak ili uzorci koji su uzeti u okviru sprovođenja bronhoskopije, mogu biti podvrgnuti imunohistohemijskoj analizi, histopatološkoj analizi, citološkoj analizi ili bakteriološkoj analizi.
Svi ti faktori, koji se pre svega odnose na broj i vrstu analiza, mogu uticati na skraćenje ili na produžavanje perioda koji je potreban za jasno i precizno uspostavljanje i definisanje rezultata nalaza.
U pojedinim slučajevima, kada je potrebno sproveđenje više različitih analiza uzoraka sekreta ili tkiva, period od dana sprovođenja bronhoskopije do dana dobijanja rezultata nalaza, može trajati i do punih mesec dana.
Pritom, trajanje perioda čekanja rezultata nalaza, unapred ne određuje i ne garantuje ishod rezultata nalaza, što znači da produženi period njihovog čekanja nužno ne znači da vas očekuju loše informacije i da imate nekakvu komplikovanu dijagnozu.
U okviru dogovora sa lekarom, možete odrediti da li ćete dobijene rezultate nalaza preuzeti lično, da li će vam oni stići na kućnu adresu ili na e-mail, ili će vam ih lekar saopštiti putem telefona.
Posledice bronhoskopije
Posledice bronhoskopije, definišu se kao kratkotrajne i prolazne i podrazumevaju prvenstveno gubitak refleksa za pravilno gutanje, kao i gubitak refleksa za kašalj. Takve posledice, nastaju neposredno nakon sprovođenja bronhoskopije i traju sve dok traje dejstvo anestetika (to je najčešće između sat vremena i dva sata). Odmah po prestanku dejstva anestetika, pacijent počinje normalno da guta i vraća mu se normalan refleks za kašalj.
Pored navedenih posledica bronhoskopije, javljaju se takođe kratkotrajne i prolazne posledice kao što su odsustvo ukusa ili poremećaj ukusa, pojava osećaja suvoće u grlu i u ustima i pojava pojačanog lučenja pljuvačke. Sve od navedenih vrsta posledica bronhoskopije, manifestuju se neposredno po isteku dejstva anestetika i predstavljaju normalne reakcije koje nastaju usled iritacije respiratornog sistema do koje dolazi usled provlačenja bronhoskopa kroz usta ili kroz nos i kroz kanale respiratornog sistema.
Do potpunog isčezavanja apsolutno svih posledica bronhoskopije, dolazi već nakon dva dana od dana njenog sprovođenja, a kod nekih pacijenata, taj period traje čak i kraće.
Kada je reč o vanrednim i neuobičajenim posledicama bronhoskopije, prema medicinskim statistikama, one nastaju kod svega 10 % do najviše 15 % onih pacijenata koji su bili podvrgnuti bronhoskopiji u okviru koje je izvršeno i uzimanje uzorka tkiva koji se šalje na biopsiju. Kod pomenutog procenta takve vrste pacijenata, kao posledica bronhoskopije, može se javiti kratkotrajno i prolazno izuzetno svedeno i potpuno bezopasno krvarenje koje se razvija na površini tkiva sa koje je uzet uzorak za biopsiju.
Kod 1% do najviše 5% pacijenata kod kojih dođe do nastanka takve posledice, usled prisustva straha i panike, može doći i do pojave srčane aritmije (do ubrzanog rada srca), do trenutnog oblika gušenja, do povišene telesne temperature ili do pojave i razvoja osećaja iritacije u unutrašnjosti pluća. Ipak, takve posledice, još jednom ćemo napomenuti, potpuno su bezopasne i prolazne i ne mogu dovesti do trajnog oblika poremećaja zdravlja pacijenta.
Bronhoskopija – iskustva
Ogromna većina pacijenata koji su bili podvrgnuti sprovođenju bronhoskopije, svedoči o tome da je reč o tek blago neprijatnom obliku pregleda, koji je što je najvažnije u potpunosti bezbolan.
Međutim, ono što se takođe može navesti kao utisak većine pacijenata koji su bili podvrgnuti sprovođenju bronhoskopije, jeste da ova vrsta pregleda uglavnom unapred izaziva strah, zbog kojeg pacijenti često ne uspevaju da se opuste, čak ni uz savet lekara da to učine.
Bronhoskopija – cena
Na cenu bronhoskopije, u određenoj meri utiče činjenica da li se ona sprovodi u uslovima državne ili privatne medicinske ustanove. Okvirno, cena ove vrste pregleda, kreće se u rasponu od 8.000 do 15.000 dinara.